Glokom ve Göz Tansiyonu

Halk arasında zaman zaman glokoma göz tansiyonu dense de, bu ikisi kesinlikle aynı şey değildir. Göz tansiyonu ya da daha doğru deyişle göz içi basıncı, göz içindeki sıvıların göz cidarına uyguladığı basınçtır. Gözü şişkin tutarak görme fonksiyonunun devamını sağlar. Bir futbol topunu şişkin tutan hava gibi... Her göz için bir göz içi basıncı(tansiyonu) değeri vardır. Oysa glokom bir görme siniri hastalığıdır.

Göz tansiyonunun glokomla bağlantısı nedir?

Yüksek göz içi basıncı glokom için önemli bir risk faktörüdür. Bir başka deyişle göz içi basıncı yüksek bir kişinin glokomlu olma ihtimali, göz içi basıncı normal ya da düşük bir kişinin glokomlu olma ihtimalinden çok daha fazladır.  Ancak her yüksek basınçlı hasta glokom olmadığı gibi normal basınçlı her insanın da glokomu olmadığı söylenemez.

Göz tansiyonu nasıl ölçülür?

Tarama amaçlı ölçümler çoğunlukla korneaya bir hava jeti gönderip bunun kornea tarafından geri püskürtülmesi esasına dayalı air-puff tonometri ile yapılır. Ancak glokom hastasının tanı ve takibinde biraz daha zahmetli bir yöntem olan applanasyon(düzleştirme) tonometresi kullanılır ve bununla yapılan ölçümler altın standart kabul edilir. Eğer tanı aşamasında iki ölçüm uyuşuyorsa takipte yine air puff tonometri kullanılabilir.

Göz tansiyonunun normal değeri nedir?

Göz tansiyonunun normal aralığı oldukça geniştir. 11-21 mm Hg arası normal kabul edilebilir. Ancak ölçümün hangi yöntemle yapıldığı, hastanın korneasının kalınlığı, günün hangi saatinde yapıldığı başta olmak üzere bazı faktörler göz tansiyonu değerlerini etkiler. Göz tansiyonunun düşük olmasının genellikle bir anlamı yoktur. Ama yüksek olması durumunda, ne kadar yüksekse glokom riskinin o kadar fazla olması anlamına gelir.

Normal basınçlı glokom nedir?

Glokomların yaklaşık 1/6 sında göz içi basıncı normal sınırlardadır. Bu glokom türü "normotansif glokom" ya da "düşük basınçlı glokom" olarak adlandırılır. Bu hastalar genellikle genç-orta yaşlı, kadınlar olup, düşük kan basıncı, migren, kansızlık gibi dokuların kanlanmasını etkileyen hastalıklara sahip bireylerdir. Bu hastalar maalesef en çok atlanan, göz muayenesi olmalarına rağmen glokomu olduğu fark edilmeyen hasta grubudur. göz tansiyonu ölçümünün tanıda hiç bir işe yaramadığı hastalardır.

Oküler Hipertansiyon

Yüksek göz içi basıncı olan hastaların yaklaşık 1/6 sında glokom yoktur. Genellikle 21-25 mm hg arasında seyreden bu yüksek basınçtan oküler hipertansiyon adıyla bilinen ve görme sinirinin ya da görmenin hiç bir zaman etkilenmediği bir tablo sorumludur. Ama bu kararı verebilmek için görme sinirinin yapısal özelliklerini ve görme fonksiyonunu 10 yıl boyunca izlemek ve herhangi bir değişiklik/bozulma olmadığını saptamak gereklidir. Progresyon analizleri ile hastanın oküler hipertansiyonlu olma ihtimali sürekli kontrol edilir. Okuler hipertansiyon olarak takibe alınan bir hastanın tanısı bir süre sonra açık açılı glokom olarak değişebilir.

Gün içi göz tansiyonu değişiklikleri(diurnal varyasyon) nedir?

Göz içi basıncının gün içerisinde gösterdiği dalgalanmalara diurnal varyasyon adı verilir. Günlük değişimleri yakalamak için göz içi basıncı günde ortalama 3-4 kez, 4-6 saat aralıklarla ölçülerek kaydedilmelidir. Bu işlem glokom şüphesi duyulduğunda bir kez yapılır. Şüphe tanıya dönüşür ve tedavi başlanırsa tedavi bu dalgalanmayı zaten törpüleyecektir. Hasta glokom şüphesi ile izleniyorsa 2 yılda bir tekrarlanır.  İnsanların çoğunda en yüksek basınçlar sabah uyanma saatinde kaydedilir ve dalgalanmalar da günde 2 mm Hg'yi geçmez. 3-5 mm Hg arasında diurnal varyasyon basınç değerlerinden bağımsız olarak, glokom için şüphe uyandırır. 5 mm Hg nin üzerinde dalgalanma ise yine basınç değerlerinden bağımsız bir risk faktörü kabul edilir. Örnek verilecek olursa, gün içi basınçları 18-16-13-12 mm Hg olan bir hastanın glokom olma ihtimali, 20-21-19-22 mm Hg olan bir hastanınkinden daha fazladır.

Kornea kalınlığı nedir, göz tansiyonu ile ilgisi var mıdır?

Gözümüzün önündeki şeffaf kornea tabakası ortalama 560 mikron kalınlığa sahiptir ve bizim tansiyon ölçme yöntemlerimiz ancak kornea kalınlığı normalse doğru ölçüm yapar. 550 mikrondan ince kornealarda tansiyon gerçekte olduğundan daha düşük, 570 mikronun üzerindeki kornealarda ise daha yüksek ölçülür. Bu nedenle göz içi basıncı yüksek ölçülen veya tansiyonu normal olup diğer bulguları glokom düşündüren her hastada kornea kalınlığı ölçülmelidir. Çoğu kez bu ölçümün bir kez yapılması yeterlidir.